Jak wykorzystać przekąski w treningu psów, czyli wzmocnienie pozytywne
Czym jest wzmocnienie pozytywne, a czym nagroda?
Z tzw. kwadratu wzmocnień, który stanowi podstawę w opracowaniu metodyki szkoleniowej, wybieramy właśnie tę strategię postępowania z psem podczas treningu – nagradzamy za prawidłowo wykonane zadanie. Nagrodę traktujemy jako przyznawane punkty. Pies zaprezentował prawidłowe zachowanie – punkt dla niego. Jeśli pies nie wykonał czynności – punktu nie otrzymuje, musi pomyśleć, co zrobić by nadrobić straty w punktacji.
Wzmocnieniem nazywamy zwiększenie częstotliwości występowania zachowania. To, że szkolenie jest pozytywne, nie zawsze oznacza, że jest przyjemne dla psa, a jedynie tyle, że konkretne zachowanie zostało osiągnięte dodaniem jakiegoś czynnika do środowiska psa (z angielskiego positive oznacza dodatni). Logika nam podpowiada, że aby zbudować motywację do działania, czynnik dodany do środowiska musi być przyjemny dla psa. Wówczas czworonóg ma chęć do powtarzania danego zachowania. Mowa więc o nagrodzie.
Nagrodą jest czynnik dodany do środowiska w następstwie wykonanego zachowania, tak aby stworzyć skojarzenie, że właśnie to zachowanie jest opłacalne i warto je powtarzać.
Jakie mamy rodzaje nagród?
Gdy myślimy o nagrodzie dla psa, pierwsze skojarzenie to jedzenie, a nie do końca powinno tak być. W poniższej tabeli zostały zawarte różne rodzaje nagród i ich zastosowania. Nagroda jest oczywiście zapłatą, ale również motywatorem do dalszego działania. To jaki rodzaj nagrody wybierzemy podczas treningu z psem, uzależnione jest od tego, jaki chcemy osiągnąć efekt szkoleniowy.
| Rodzaj nagrody | Funkcja |
| Jedzenie | W zależności od sposobu podania może działać pobudzająco lub wyciszająco. |
| Szarpanie | Zabawa szarpakiem z właścicielem daje możliwość rozładowania emocji po ćwiczeniu wymagającym skupienia i autokontroli. Może działać silnie motywująco do wykonywania określonych ruchów. Konieczny jest wypracowany system sygnałów oznaczający początek i koniec zabawy. |
| Bieg za zabawką | Bieg za piłką lub frisbee również daje upust emocjom. Może działać silnie motywująco do wykonywania określonych ruchów. Aby uniknąć fiksacji, musi być wypracowany system sygnałów oznaczający początek i koniec zabawy. |
| Pochwała | W zależności od użytego tonu głosu, intonacji, wymowy głosek działa motywująco lub wyciszająco. |
| Głaskanie | Musi być dla psa przyjemne – pies nie może odchodzić od dłoni przewodnika, ani jej unikać. Masaż działa wyciszająco. Szybkie głaskanie, poklepywanie, dodatkowo połączone ze wspólnym bieganiem działa silnie motywująco. Tutaj również potrzebny jest system sygnałów oznaczających początek i koniec głaskania. |
| Realizacja psiego zamierzenia | Pies chce podejść na trawnik, by go obwąchać, chce podbiec do innego psa albo wyjść przez drzwi na spacer. Powinno się to dziać na zasadach narzuconych przez przewodnika, np. na luźnej smyczy. Konsekwentnie uczymy, że realizacja zamierzenia będzie możliwa, ale po wykonaniu odpowiedniej sekwencji zachowań. Tę nagrodę warto łączyć z innymi formami premiowania psa, aby nie doprowadzić do zbędnej frustracji. Nagroda bardzo silnie motywująca. |
Dobór nagród a funkcjonalność w szkoleniu i zdrowie psa
Obecnie wiedza na temat żywienia psów jest już bardzo duża w porównaniu z tą sprzed 20 lat. Co więcej, zoodietetyka bez przerwy się rozwija. Na rynku można odnaleźć ogromne bogactwo psich przysmaków i karm. Dodatkowo wciąż rośnie grupa właścicieli karmiących psy dietą BARF. Wśród psów coraz częściej spotyka się liczne alergie pokarmowe oraz choroby związane z układem trawiennym. Co więc wybrać do nagradzania psów podczas treningów? Decyzje o doborze nagrody żywieniowej podejmuje zawsze przewodnik psa, ale warto skonsultować ją z lekarzem weterynarii, trenerem/behawiorystą prowadzącym oraz zoodietetykiem.
Przy doborze nagrody warto przeanalizować takie czynniki jak:
- wiek psa,
- waga psa,
- stan zdrowia (występowanie chorób),
- stan fizjologiczny (kastracja/ sterylizacja, ciąża, cieczka),
- występowanie lub podatność na alergie,
- aktywność fizyczna psa,
- skład karmy,
- stosowana dieta i bilans kaloryczny,
- smakowitość (czyli atrakcyjność dla psa).
Powyższe czynniki mają charakter zdrowotny. Warto omówić je ze specjalistami prowadzącymi psa. Jak ma się to do treningów?
Przepis na idealny wkład do treningowej saszetki:
- Uwzględnienie czynników fizjologicznych, o których mowa była powyżej.
- Nagroda musi być atrakcyjna dla psa, nie dla człowieka.
- Pies lubi niespodzianki, warto zaskakiwać psa różnorodnymi nagrodami o zróżnicowanej atrakcyjności, aby nigdy nie było do końca pewne, co wypadnie z „czarodziejskiej” saszetki.
- Nagrody powinny być drobne, liczne i miękkie – chodzi o dobry czas nagradzania, nagradzanie „w punkt”. Pies nie powinien tracić czasu na żucie twardych kawałków karmy.
- Warto mieć również tzw. super nagrody. Charakteryzują się one albo ogromną smakowitością albo rozmiarem, np. duże ciastko do schrupania w przerwie, duży kawałek suszonego mięsa do żucia, gryzak naturalny z poroża, surowa kość. Te duże nagrody warto stosować w zależności od planu szkoleniowego i potrzeb w trakcie przerwy lub na zakończenie treningu.
- Nie poleca się stosowania karmy bytowej jako nagrody (ze względu na kaloryczność oraz szybką możliwość najedzenia się i spadku motywacji do pracy)
- Liczbę smakołyków warto zaplanować w odniesieniu do przewidywanej aktywności oraz liczby powtórzeń w seriach treningowych.
Markery nagrody lub jej braku
Aby nagroda miała sens, pies musi wiedzieć za co ją dostał. Warto więc zaznaczać zachowania, za które jest wydawany przysmak. Najpopularniejszym markerem jest kliker, ale równie dobrze sprawdzają się hasła wypowiadane przez przewodnika np. „ok”. Kiedy pies się pomyli, w zależności od przyjętej metodyki szkoleniowej, można użyć sygnału braku nagrody np. „ojjj” lub po prostu nic nie mówiąc, nie wydać smakołyku.
System wydawania przysmaków za dobrze wykonaną czynność
Współpracując z przewodnikiem, pies musi być zmotywowany do pracy. Należy uniknąć nadmiernej fiksacji na jedzenie. Warto dobrze przemyśleć przebieg ćwiczeń, uwzględniając balans między pobudzeniem a wyciszeniem. Chcąc uatrakcyjnić trening lub zwiększyć jego efektywność, warto rozplanować tzw. rozkład wzmocnień, czyli pomysł na to, jak nagradzać psa, jak modyfikować liczbę przekąsek i sposób wydawania przysmaków, aby podtrzymywać motywację, ale jednocześnie móc podnosić poprzeczkę wymagań. Tutaj z pomocą w ustaleniu systemu nagradzania przyjdzie behawiorysta.
Tutaj kupisz najsmaczniejsze przysmaki do treningu!
Cool down po treningu, aby uniknąć fiksacji
Po każdym treningu, podczas którego stosowane były smakołyki, warto zaplanować ćwiczenia, gdzie nagrodą będzie najpierw zabawa, a potem delikatne głaskanie, masaż lub spokojny spacer bez bodźcowania. Wszystko po to, aby motywacja psa nie przeszła w fiksacje na jedzenie. Warto pamiętać, że podczas treningów pies ma myśleć i świadomie współpracować z przewodnikiem, a nie działać napędzany chęcią zdobycia przysmaku.
O autorce
Katarzyna Wawryniuk - biolog, zoopsycholog, behawiorysta, instruktor szkolenia zwierząt. Specjalista zaburzeń zachowania u psów i kotów, zajmuje się również zoodietetyką. Jednym z głównych obszarów jej zainteresowań jest wpływ żywienia oraz suplementacji na samopoczucie i zachowanie zwierząt, jak również utrzymanie ich pełnego dobrostanu. Regularnie uczestniczy w licznych szkoleniach i sympozjach zarówno jako słuchacz jak i prelegent. Na co dzień pracuje ze zwierzętami i ich opiekunami, prowadząc firmę
EduAnimalis - Centrum Psychologii Zwierząt i Szkolenia Psów w Szczecinie. Należy do grupy specjalistów zrzeszonych przez CatExperts.
fot. Piotr Dakowski
Komentarze
Nie znaleziono opinii
